Vì sao lạm dụng thuốc giảm đau lại gây đau đầu?
Bệnh nhân thường dùng thuốc giảm đau để giảm đau. Tuy nhiên, sử dụng thuốc thường xuyên có thể gây ra hiện tượng đau đầu do lạm dụng thuốc.
1. Đau đầu do lạm dụng thuốc là gì?
Đau đầu do lạm dụng thuốc là một dạng đau đầu mạn tính ở bệnh nhân đã có tình trạng đau từ trước, do sử dụng thường xuyên và quá nhiều thuốc giảm đau để điều trị đau đầu từ 3 tháng trở lên. Đây là một rối loạn thứ phát gây ra bởi chính các loại thuốc mà bệnh nhân sử dụng để điều trị chứng đau của mình.
Theo định nghĩa hiện tại trong Phân loại quốc tế về Rối loạn Đau đầu, đau đầu do lạm dụng thuốc về cơ bản được định nghĩa là đau từ 15 ngày trở lên mỗi tháng và là hậu quả của việc lạm dụng thuốc đau đầu thường xuyên ở bệnh nhân bị đau đầu có từ trước.
Trong chứng đau đầu do lạm dụng thuốc, cơn đau âm ỉ liên tục xuất hiện. Khoảng 50% bệnh nhân đau mạn tính có nguy cơ đau đầu do lạm dụng thuốc. Tình trạng này phổ biến hơn ở tuổi trung niên, và ở phụ nữ cao hơn gấp 3 lần so với nam giới.
2. Lạm dụng thuốc là gì?
Thuốc giảm đau thường an toàn để sử dụng trong một số ngày giới hạn. Tuy nhiên việc lạm dụng thuốc giảm đau sẽ làm tăng nguy cơ đau đầu do lạm dụng thuốc và một vòng luẩn quẩn có thể phát triển.
Việc lạm dụng thuốc được xác định bằng số lượng thuốc mà bệnh nhân dùng mỗi tháng. Mỗi nhóm thuốc có một ngưỡng cụ thể.
Thuốc giảm đau thông thường: Các loại thuốc giảm đau thông thường như aspirin, paracetamol, NSAIDS (ibuprofen, naproxen…) có thể góp phần gây đau đầu tái phát, đặc biệt khi bệnh nhân vượt quá liều lượng khuyến cáo hàng ngày. Những loại thuốc này gây ra đau khi được sử dụng từ 15 ngày trở lên mỗi tháng.
Thuốc giảm đau kết hợp: Thuốc giảm đau không kê đơn có chứa sự kết hợp của caffeine, aspirin và paracetamol hoặc butalbital cũng thường gây đau đầu do lạm dụng thuốc. Tất cả các loại thuốc này đều có nguy cơ cao phát triển chứng do lạm dụng thuốc nếu dùng trong 10 ngày trở lên mỗi tháng.
Thuốc đau nửa đầu triptans và ergotamines: Triptans và ergotamines cũng có nguy cơ gây nhức đầu do lạm dụng thuốc ở mức trung bình khi được sử dụng trong 10 ngày trở lên mỗi tháng.
Thuốc giảm đau opioid : Oxycodone, tramadol, butorphanol, morphine, codeine gây đau đầu khi sử dụng 10 ngày trở lên mỗi tháng.
Caffein: Tiêu thụ caffein hơn 200mg mỗi ngày làm tăng nguy cơ mắc do lạm dụng caffein.
3. Chẩn đoán đau đầu do lạm dụng thuốc
Chẩn đoán dựa trên đánh gía lâm sàng và tiền sử sử dụng thuốc giảm đau ở một bệnh nhân bị đau đầu kinh niên. Bác sĩ có thể cân nhắc thực hiện các xét nghiệm bổ sung để loại trừ bất kỳ nguyên nhân tiềm ẩn nào khác.
4. Điều trị đau đầu do lạm dụng thuốc
Việc ngừng sử dụng thuốc quá liều lượng là điều cần thiết và là lựa chọn điều trị đầu tiên của đau đầu do lạm dụng thuốc. Ngoài ra, điều trị dự phòng nhằm vào các rối loạn đau đầu nguyên phát nghi ngờ nên được bắt đầu trong hoặc ngay sau khi cắt cơn.
Có nhiều chiến lược khác nhau để trợ giúp quá trình cai thuốc. Ngoài việc ngừng thuốc, cần kết hợp liệu pháp dược lý, liệu pháp không dùng thuốc, vật lý trị liệu nhằm mục tiêu để cải thiện các triệu chứng của bệnh nhân.
Điều quan trọng là bệnh nhân phải biết rằng khi ngừng sử dụng thuốc, họ có thể trải qua giai đoạn mà cơn đau đầu sẽ trở nên tồi tệ hơn.
Một số triệu chứng khác do ngừng thuốc có thể bao gồm buồn nôn, nôn, mất ngủ, bồn chồn hoặc táo bón. Nhưng cơn đau cuối cùng sẽ thuyên giảm.
Bác sĩ sẽ quyết định xem loại thuốc quá lạm dụng sẽ được ngừng đột ngột hay cần giảm dần từ từ. Có thể mất vài tháng đến 6 tháng để phá vỡ chu kỳ đau.
Trong một số trường hợp nhất định, điều trị nội trú có thể được cân nhắc để thuốc có thể được giảm dần trong môi trường được kiểm soát và có thể sử dụng thuốc tiêm tĩnh mạch kéo dài để phá vỡ chu kỳ đau.
Các liệu pháp ngoại trú khác bao gồm tư vấn tâm lý, vật lý trị liệu, thay đổi lối sống và kết hợp các liệu pháp không dùng thuốc để kiểm soát đau.
Bệnh nhân học cách thở và cách kiểm soát nhiệt độ, nhịp tim và căng cơ để chuyển sang trạng thái thư giãn, có thể giúp đối phó tốt hơn với cơn đau.
5. Những điều cần lưu ý
Điều trị đau do lạm dụng thuốc cần kết hợp các liệu pháp dùng thuốc và không dùng thuốc để phá vỡ chu kỳ đau đầu một cách hiệu quả. Có thể phải nhập viện tùy thuộc vào loại thuốc và liều lượng mà bệnh nhân đang sử dụng.
Một số phương pháp ngăn chặn cơn đau do lạm dụng thuốc bao gồm các hướng dẫn về cách dùng thuốc: Tránh sử dụng thuốc opioid và thuốc kết hợp butalbital, hạn chế sử dụng thuốc giảm đau đơn giản dưới 15 ngày mỗi tháng và hạn chế triptan và ergotamines ở mức thấp hơn 10 ngày mỗi tháng.
Bệnh nhân nên liên hệ với bác sĩ và thông báo nếu cần thường xuyên dùng thuốc điều trị cấp tính để có cách xử trí thích hợp và tránh tình trạng đau do lạm dụng thuốc.
Xem thêm bài viết tại đây.
