PHÁT TRIỂN NGÔN NGỮ Ở TRẺ EM: BA MẸ CẦN LƯU Ý GÌ?
Phát triển ngôn ngữ bình thường ở trẻ em?
Khóc là cách chính trẻ sơ sinh thể hiện nhu cầu của mình và đây là một trong những giao tiếp đầu tiên của trẻ với thế giới xung quanh. Chúng cũng giao tiếp với những người khác bằng cách sử dụng âm thanh và cử chỉ.
Sự phát triển ngôn ngữ khác nhau giữa các trẻ em, ngay cả trong cùng một gia đình. Tuy nhiên, hầu hết trẻ em có xu hướng theo một tiến trình tự nhiên để thành thạo các kỹ năng ngôn ngữ. Một số mốc quan trọng cung cấp hướng dẫn sơ bộ cho sự phát triển bình thường.
Phát triển ngôn ngữ của trẻ trong 3 năm đầu tiên gồm các cột mốc quan trọng sau:
- Giai đoạn 1: Tiền ngôn ngữ: 0 – 11 tháng tuổi
Trong giai đoạn này, trẻ sẽ thường xuyên giao tiếp nhưng không phải bằng ngôn từ. Khả năng giao tiếp phát triển tuần tự; và các kỹ năng nâng cao sẽ được xây dựng dựa trên nền tảng của các kỹ năng ban đầu, khả năng vận động cũng phát triển như vậy. Các bước phát triển tiền ngôn ngữ cần được “đặt đúng thời điểm”: trước khi trẻ nói được những từ đầu tiên.
- Giai đoạn 2: Từ bập bẹ đến nói được các từ: 12 – 21 tháng tuổi
Trước hoặc sau mốc một năm tuổi một chút, “khoảnh khắc kì diệu” sẽ đến khi em bé của bạn nói được từ đầu tiên trong đời. Các bước phát triển tiền ngôn ngữ đã xây cho trẻ một nền tảng vững chắc, và đã đến lúc để học cách sử dụng các từ có nghĩa.
- Giai đoạn 3: Từ từ vựng thành câu: 24 – 36 tháng
Trong giai đoạn này, trẻ sẽ bắt đầu nối các từ lại thành câu và câu dần đần có ý nghĩa hơn. Đến cuối giai đoạn này, trẻ có thể kể các câu chuyện ngắn hoặc kể vắn tắt những trải nghiệm của mình.
Nguyên nhân nào gây ra chậm nói?
Việc chậm nói , kém phát triển ngôn ngữ có thể do:
- Suy giảm chức năng vùng miệng, như các vấn đề về lưỡi hoặc vòm miệng (vòm miệng)
Nhiều trẻ chậm nói có các vấn đề về vận động và miệng. Những điều này xảy ra khi có vấn đề trong các vùng não chịu trách nhiệm về lời nói. Điều này khiến bạn khó phối hợp môi, lưỡi và hàm để tạo ra âm thanh lời nói. Những đứa trẻ này cũng có thể gặp các vấn đề về vận động miệng khác, chẳng hạn như khó khăn khi bú.
- Con lắc ngắn (nếp gấp bên dưới lưỡi), có thể hạn chế chuyển động của lưỡi
- Các vấn đề về thính giác cũng có thể ảnh hưởng đến lời nói. Nhưng miễn là có thính giác bình thường ở một bên tai, thì lời nói và ngôn ngữ sẽ phát triển bình thường. . Trẻ khó nghe có thể khó nói, hiểu, bắt chước và sử dụng ngôn ngữ.
Các nguyên nhân phổ biến gây giảm thính lực ở trẻ nhỏ bao gồm viêm tai giữa tái phát và viêm tai keo. Đây là những tình trạng có thể điều trị được và nếu được giải quyết, thường sẽ không gây mất thính lực vĩnh viễn hoặc chậm nói.
Nếu con bạn thường xuyên bị nhiễm trùng tai giữa hoặc viêm tai keo, nên đưa trẻ đến bác sĩ chuyên khoa tai mũi họng để được khám và điều trị.
Cha mẹ có thể giúp con phát triển giọng nói như thế nào?
Bạn có thể khuyến khích bé bắt đầu nói chuyện bằng cách:
- Sử dụng các hành động/ tạo hình, âm thanh để nói chuyện với trẻ, kể từ khi chúng được sinh ra.
- Chơi các trò chơi tương tác với trẻ như ú òa và hát các bài đồng dao.
- Cho bé đọc sách/ truyện tranh ngay từ khi còn nhỏ - không cần phải đọc các từ, chỉ cần nói về những hình vẽ có thể nhìn thấy.
- Nói chậm và rõ ràng và sử dụng những câu ngắn, đơn giản - nếu con trẻ đã biết nói, hãy thử sử dụng những câu dài hơn 1 hoặc 2 từ so với những câu mà chúng tự sử dụng. Ví dụ, nếu em bé của bạn sử dụng 3 câu từ, hãy nói chuyện với bé trong các câu 4 hoặc 5 từ.
- Để trẻ dẫn dắt cuộc trò chuyện để giúp chúng phát triển suy nghĩ của mình
- Tạo cho con bạn nhiều cơ hội để nói chuyện, có nhiều thời gian để trả lời các câu hỏi của bạn.
Những điều bạn cần tránh để giúp phát triển ngôn ngữ ở trẻ em:
- Tránh tạo áp lực cho trẻ (ví dụ: kiểm tra khả năng của trẻ bằng cách hỏi: ‘Đây là gì’)
- Đừng chỉ trích con bạn nếu chúng chưa thể phát âm một từ. Tốt hơn là bạn nên tự lặp lại từ đó đúng cách để trẻ học theo.
- Giảm tiếng ồn xung quanh ví dụ như tiếng từ TV để con bạn có thể lắng nghe và nghe cuộc trò chuyện của các thành viên khác trong gia đình.
Khi nào tôi nên tìm kiếm sự trợ giúp cho sự phát triển ngôn ngữ ở trẻ?
Gặp bác sĩ hoặc y tá chăm sóc trẻ em của bạn nếu:
- Trẻ 12 tháng vẫn chưa thể giao tiếp (sử dụng âm thanh, cử chỉ và/hoặc lời nói), đặc biệt là khi cần giúp đỡ hoặc mong muốn điều gì đó.
- Trẻ 2 tuổi, vẫn chưa nói được khoảng 50 từ hoặc chưa biết cách kết hợp các từ thành câu ngắn.
Ngoài ra nếu bạn lo lắng về sự phát triển lời nói của con mình có liên quan đến thính giác, hãy đến gặp bác sĩ tai mũi họng để kiểm tra thính lực của trẻ.
Xem thêm bài viết về sức khỏe não bộ ở trẻ tại đây.
