1. Nám da là gì?
Nám da là một chứng rối loạn da phổ biến gây ra các mảng tối màu trên da. Chúng có thể xuất hiện dưới dạng các mảng phẳng hoặc các đốm giống như tàn nhang. Các khu vực thường bị ảnh hưởng bao gồm khuôn mặt của bạn, bao gồm má, môi trên và trán, cũng như cánh tay. Nám da đôi khi được gọi là “mặt nạ của thai kỳ” vì nó thường xuyên ảnh hưởng đến phụ nữ mang thai. Nám da thường sậm màu và sáng dần theo thời gian, thường nặng hơn vào mùa hè và thuyên giảm vào mùa đông.
Những người có làn da trắng hơn thường ít bị nám hơn những người có làn da nâu sẫm hơn hoặc những người có làn da rám nắng tốt. Phụ nữ dễ bị nám da hơn nam giới: khoảng 10% những người bị nám da là nam giới, 90% là nữ giới. Đặc biệt, phụ nữ mang thai bị nám da thường xuyên hơn bất kỳ ai khác.
2. Nguyên nhân và các yếu tố nguy cơ gây nám da.
Các nguyên nhân gây ra nám da chưa được xác định rõ ràng. Đó có thể là do sự hoạt động quá mức của các tế bào hắc tố (tế bào tạo màu) trong da. Kết quả là, những người có tông màu da sẫm hơn có nhiều khả năng bị nám hơn, vì họ có nhiều tế bào hắc tố hơn những người có làn da sáng hơn. Một số yếu tố nguy cơ có thể liên quan đến nám da bao gồm:
- Yếu tố di truyền: có thể là một yếu tố chính trong sự phát triển của nám da.
- Nữ giới: Nám da thường gặp ở nữ hơn nam.
- Bức xạ tia cực tím: có thể gây ra quá trình peroxy hóa lipid trong màng tế bào, tạo ra các gốc tự do có thể kích thích các tế bào hắc tố sản xuất dư thừa melanin.
- Ảnh hưởng của nội tiết tố: Hormone có thể đóng một vai trò trong việc phát triển nám da ở một số bệnh nhân. Một số nghiên cứu cho thấy, bệnh nhân bị nám da cho thấy mức độ tăng cao của các thụ thể estrogen trong tổn thương. Ngoài ra, người ta cũng quan sát thấy tình trạng nám da khi sử dụng thuốc uống tránh thai chứa estrogen và progesterone và điều trị ung thư tuyến tiền liệt bằng diethylstilbestrol.
- Mang thai: Không rõ lý do tại sao "mặt nạ của thai kỳ" lại xảy ra với phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, các chuyên gia đưa ra giả thuyết rằng mức độ tăng của estrogen, progesterone và các hormone kích thích tế bào hắc tố trong ba tháng cuối của thai kỳ có vai trò nhất định.
- Người mắc bệnh tuyến giáp: Có sự gia tăng gấp bốn lần bệnh tuyến giáp ở những bệnh nhân bị nám. Có mối liên quan giữa sự phát triển của nám da và sự hiện diện của các tế bào biểu bì tạo hắc tố và các tế bào da sần. Điều này cho thấy mối quan hệ giữa sự phát triển của nám và sự hiện diện của sắc tố da.
- Thuốc độc quang: Thuốc độc quang là thuốc khiến da nhạy cảm với ánh sáng mặt trời. Chúng bao gồm một số thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm không steroid (NSAID), thuốc lợi tiểu, retinoids, thuốc hạ đường huyết, thuốc chống loạn thần, liệu pháp nhắm mục tiêu và một số loại thuốc khác.
3. Điều trị nám da.
Điều trị nám không phải lúc nào cũng cần thiết. Nếu nguyên nhân là do những thay đổi nội tiết tố, chẳng hạn như những thay đổi xảy ra trong thời kỳ mang thai hoặc trong khi uống thuốc tránh thai, gây ra nám da, nám da sẽ mờ dần sau khi sinh hoặc khi một người ngừng uống thuốc. Đối với những người khác, tình trạng nám da có thể kéo dài hàng năm thậm chí là suốt đời. Nếu vết nám không mờ dần theo thời gian, một người có thể tìm cách điều trị để giúp loại bỏ hoặc làm mờ các mảng nám. Tuy nhiên, không phải tất cả các phương pháp điều trị đều hiệu quả với tất cả mọi người và nám có thể quay trở lại ngay cả khi đã điều trị thành công. Các lựa chọn điều trị nám bao gồm:
- Hydroquinone:
Hydroquinone có thể được sử dụng thoa trực tiếp lên vùng da bị nám để làm sáng da. Các bác sĩ thường sử dụng hydroquinone như là dòng thuốc điều trị nám đầu tiên. Hydroquinone có sẵn dưới dạng kem dưỡng da, kem hoặc gel. Hydroquinone được bán theo toa. Hydroquinone hoạt động bằng cách làm sáng màu của các mảng da.
- Corticosteroid và tretinoin:
Corticosteroid và tretinoin có ở dạng kem, sữa dưỡng hoặc gel. Cả corticosteroid và tretinoin đều có thể giúp làm sáng màu các mảng nám.
- Kem kết hợp:
Trong một số trường hợp, bác sĩ da liễu có thể chỉ định các loại kem kết hợp có thể chứa hydroquinone, corticosteroid và tretinoin.
- Thuốc bôi bổ sung:
Ngoài các loại kem bôi kể trên, bác sĩ da liễu cũng có thể kê đơn acid azelaic hoặc acid kojic. Các axit này có tác dụng làm sáng các vùng da tối màu.
- Thủ thuật y tế:
Nếu những thuốc bôi sử dụng không hiệu quả, bác sĩ có thể lự chọn hco bạn biện pháp can thiệp như lột da bằng hóa chất và laser. Những phương pháp điều trị này sẽ loại bỏ các lớp da trên cùng và có thể giúp làm sáng các mảng tối. Những quy trình này không đảm bảo rằng nám da sẽ không quay trở lại và một số trường hợp nám da không thể mờ đi hoàn toàn. Bạn có thể phải quay lại tái khám và tuân thủ một số phương pháp điều trị da nhất định để giảm nguy cơ nám quay trở lại.
Lột da:
Chúng thường bắt đầu như một phương pháp điều trị hàng tháng bằng cách sử dụng các công thức có nồng độ thấp và tiến dần đến các ứng dụng hàng tuần ở nồng độ cao hơn. Các chất làm sáng thường được sử dụng kết hợp với lột da bề mặt để có kết quả tốt hơn. Peel da chỉ nên được sử dụng sau khi thử nghiệm liệu pháp với ít nhất một chất làm sáng da. Cần theo dõi chặt chẽ tình trạng giảm sắc tố da và nên tạm dừng liệu pháp nếu ghi nhận sự thay đổi sắc tố ở vùng da xung quanh.
Laser:
Hiệu quả của laser trong điều trị nám có liên quan đến kết quả thẩm mỹ không mong muốn. Việc sử dụng chúng nên được cân nhắc trong trường hợp bệnh lan rộng không thể sử dụng tia laser vì nó thực sự có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh.
- Thay đổi lối sống:
Thay đổi lối sống cần phải được kết hợp với điều trị để mang lại hiệu quả tối ưu. Bạn cần phải tránh tiếp xúc với các tác nhân có thể gây ra nám da:
- Tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời mà không có kem chống nắng.
- Cắt giảm thời gian sử dụng màn hình trước tivi màn hình LED, máy tính bảng, điện thoại di động và máy tính của bạn.
- Chọn một phương pháp ngừa thai không bao gồm hormone.
Đồng thời bệnh nhân cần phải tuân theo điều trị và hướng dẫn sử dụng của bác sĩ, tránh việc tự ý sử dụng để hạn chế gặp nhưng tác dụng không mong muốn của thuốc.
Xem thêm các bài viết khác tại đây
